مشهد شهری با قدمت فراوان است. این شهر دارای بافت سنتی متفاوتی است. باوجوداینکه مدرن شدن ساخت شهری به قسمت‌های زیادی از آن آسیب رسانده است، هنوز می‌توان در برخی مناطق شهر مشهد این بافت را مشاهده کرد. در سال‌های اخیر تعداد متعددی از ساختمان‌های قدیمی و کوچه‌های سنتی شهر مشهد از بین رفته است. به همین دلیل امروزه تلاش می‌شود خانه‌های قدیمی و تاریخی این شهر حفظ شود. خانه تاریخی پیشه‌وران یکی از بناهایی است که قدمت زیادی دارد. این خانه در شهر مشهد قرار گرفته است و سال‌هاست توسط سازمان میراث فرهنگی از آن حفاظت می‌شود.
در این مقاله قصد این است که اطلاعاتی درباره‌ی این خانه‌ی قدیمی ارائه شود. سرفصل‌های عنوان‌شده در این مقاله عبارت‌اند از:
-
معرفی خانه تاریخی پیشه‌وران
-
معماری خانه تاریخی پیشه‌وران
-
بازسازی خانه تاریخی پیشه‌وران
معرفی خانه تاریخی پیشه‌وران
درگذشته، مشهد قدیم دارای دو بخش کلی بوده است. بخش عیانی و ثروتمند مشهد شامل محله‌هایی مانند ارگ و همچنین سناباد بود. خانه قاجاری پیشه‌وران در یکی از قسمت‌های اعیاننشین شهر مشهد و در نزدیکی محله‌ی ارگ قرار گرفته است.
ارگ، یکی از قدیمی‌ترین محله‌های شهر به‌حساب می‌آید و در اطراف قلعه‌ی ارگ قرار داشت. قلعه‌ی ارگ در گذشته محل اسکان افراد معروف حکومتی بود و حتی سلطان حسین صفوی مدتی در این قلعه می‌زیست.
در حال حاضر از این قلعه هیچ اثری به‌جا نمانده است و بسیاری از تاریخدانان عقیده دارند این قلعه دچار آتش‌سوزی شده و از بین رفته است. همچنین منطقه ارگ ورودی شهر بوده است. امروزه اکثر خانه‌های اشرافی منطقه ارگ از بین رفته‌اند و فقط تعداد انگشت‌شماری از آن‌ها باقی‌مانده‌اند که یکی از این خانه‌ها، خانه پیشه‌وران است.
خانه پیشه‌وران ازجمله خانه‌های تاریخی مشهد است که سازمان‌های شهری در سال‌های اخیر سعی کرده‌اند به حفظ و مرمت آن بپردازند. درباره‌ی قدمت دقیق این خانه اطلاعات زیادی در دست نیست و هیچ کتبه‌ی مکتوبی دراین‌باره وجود ندارد.
اما با توجه به معماری و دیگر خصوصیات بنا، کارشناسان تخمین می‌زنند قدمت خانه پیشه‌وران حدوداً هشتاد سال باشد و تاریخ ساخت آن به اواخر دوره‌ی قاجار یا اوایل دوره‌ی پهلوی برسد. خانه پیشه‌وران در سال ۱۳۸۴ توسط سازمان میراث فرهنگی به‌طور رسمی جزء میراث فرهنگی و ملی قرار گرفت.
| خانه تاریخی پیشه وران در محله‌ی قدیمی ارگ واقع شده است. منطقه اشرافی ارگ درواقع ورودی شهر مشهد بوده و معمولاً طبقه‌ی مرفه جامعه در آنجا زندگی میکردند. |
منطقه‌ی ارگ در آن زمان بسیار آباد و پر از درخت بوده است. این محله در آن زمان به دلیل وجود درختان توت زیادش بسیار معروف بوده است.دلیل این‌همه سرسبزی در آن منطقه، وجود یک قنات بزرگ بود.
در حال حاضر بیشتر درختان منطقه از بین رفته‌اند اما هنوز تعداد معدودی از درختان را می‌توان دید. منطقه‌ی ارگ در جوار منطقه‌ی دیگری به نام سراب قرار داشت که اکنون نیز بعضی مردم قدیمی هنوز آنجا را با این اسم می‌شناسند.
به دلیل وجود آب زیاد در این منطقه به آن سراب گفته می‌شده است. سال‌ها پیش این منطقه درواقع مرکز تفریح مشهد نیز به‌حساب می‌آمد و تعداد زیادی رستوران قدیمی و سینما در آنجا واقع شده بود. هنوز می‌توان به برخی رستوران‌های قدیمی این محله مراجعه نمود. در حال حاضر محله ارگ دارای فضای سنتی جالبی است.
در حال حاضر خانه قاجاری پیشه‌وران در نزدیکی خیابان‌های سنتی مشهد، مانند خیابان خسروی و در خیابان آخوند خراسانی قرار گرفته است. آدرس خانه پیشه‌وران خیابان آخوند خراسانی ۵، کوچه سه شهید است.
این خانه تقریباً در نزدیکی حرم مطهر امام رضا (ع) قرار دارد و نزدیک منطقه‌ای واقع شده است که تعداد هتل‌ها و اقامتگاه‌ها در آن زیاد است. زائران و گردشگران می‌توانند به‌سادگی به آن دسترسی داشته باشند و با کمی پیاده‌روی می‌توان از منطقه‌ی اطراف حرم امام رضا (ع) به این خانه رسید.
مسیر خانه پیشه‌وران نیز جذابیت زیادی دارد زیرا بسیاری از کوچه‌های این محله هنوز حالت قدیمی و پیچ‌درپیچ خود را حفظ نموده‌اند. از دیگر مناطق شهر نیز می‌توان به کمک وسایل نقلیه‌ی عمومی به این خیابان رفت.
خیابان آخوند خراسانی در طرح کاهش ترافیک قرار دارد بنابراین نمی‌توان به‌سادگی با خودروی شخصی به آن محل رفت. اطراف محل قرارگیری خانه تاریخی پیشه‌وران معمولاً بسیار ترافیک سنگینی وجود دارد. همچنین اطراف این بنا محل مناسبی برای پارک ماشین وجود ندارد و همین امر دسترسی به خانه را اندکی مشکل نموده است.
[irp posts=”1695″ name=”اتوبوس مشهد تهران”]
معماری خانه تاریخی پیشه وران
خانه قاجاری پیشه‌وران مانند تمام خانه‌های تاریخی که در دوره‌ی قاجاریه ساخته شده‌اند، دارای خصوصیات معماری متمایزی از خانه‌های امروزی است. سقف این خانه به‌رسم خانه‌های قدیمی از چوب ساخته شده است.
درها و دور پنجره‌‌ها نیز چوبی هستند. شاید یکی از بهترین ویژگی‌های معماری این بنا که زیبایی خاصی به‌ظاهر خانه بخشیده است، کاشی‌کاری‌های خانه باشد که در فضای درونی و نمای بیرونی خانه دیده می‌شوند. خانه پیشه‌وران دارای یک حیاط وسیع است که بعد از گذشتن از دالان ورودی می‌توان آن را دید.
این حیاط بسیار باصفاست و با گذشت بیش از هشتاد سال از ساخت خانه هنوز درختانی زیبا دارد. حیاط خانه کاملاً حس بودن در یک خانه‌ی تاریخی را انتقال می‌دهد. زیربنای ساختمان خانه پیشه‌وران حدوداً ۲۰۰ متر مساحت دارد.
سعی شده است ویژگی‌های متعددی به فضای خانه افزوده شود تا علاوه بر معماری زیبا، بازدیدکنندگان بتوانند از دیگر اشیای قدیمی نیز دیدن کنند. به همین دلیل در این خانه یک دستگاه بسیار قدیمی که مربوط به پارچه‌بافی و ریسندگی است نیز وجود دارد که گردشگران می‌توانند از آن بازدید کنند. اعتقاد کلی بر این است که دستگاه نیز در این خانه یافت شده و درواقع نشان‌دهنده‌ی شغل قبلی ساکنین این بنا بوده است.
[irp posts=”3167″ name=”ایستگاه راه آهن مشهد نقشه”]
بازسازی خانه تاریخی پیشه وران
این بنا سال‌هاست که متعلق به شهرداری منطقه‌ی هشتم شهر مشهد است. در سالیان گذشته شهرداری سعی نموده با اجرای برنامه‌های فرهنگی متنوع خانه را تبدیل به منبعی برای درآمدزایی نماید. ازجمله این برنامه‌ها می‌توان به اجراهایی مانند شاهنامهخوانی و همچنین استفاده از بنا برای نمایشگاه‌هایی مانند نمایشگاه عتیقه اشاره نمود.
قبلاً برای ورود به خانه نیازی به تهیه‌ی بلیت نبود و تمام افراد می‌توانستند به‌طور رایگان از محیط دیدن کنند اما در حال حاضر اگر افراد مایل باشند در مورد معماری و تاریخچه‌ی بنا اطلاعاتی به دست آورند باید برای ورود به خانه بلیت تهیه نمایند.
همچنین امکاناتی مانند کافه‌ی سنتی نیز برای خانه قاجاری پیشه‌وران تعبیه شده است که انواع نوشیدنی‌ها را برای بازدیدکنندگان سرو می‌نماید. همچنین نمایش‌ها و تئاترهای سنتی مانند نمایش روحوضی در این خانه اجرا می‌شود.
می‌توان در جلسات داستان خوانی و نقد ادبی که در ساختمان خانه پیشه‌وران اجرا می‌شود نیز شرکت کرد. همچنین سعی می‌شود در مراسم‌های مختلف ملی و مذهبی در این خانه برنامه‌های مرتبطی اجرا شود.
در ماه‌های اخیر با هدف حفظ بنا و همچنین کاهش هزینه‌های سازمان شهرداری، مرمت و کاربری این خانه به سرمایه‌گذار بخش خصوصی واگذار شده است. احتمالاً در آینده این خانه برای اقامت گردشگران آماده شود یا کاربری تفریحی پیدا کند.
| در حال حاضر خانه پیشه‌وران به موزه‌ی مردم‌شناسی تبدیل‌شده و علاوه بر معماری کهنی که دارد، اطلاعات دیگری نیز از گذشته به مردم ارائه میکند. |
در سال‌های گذشته شهرداری مشهد با هدف حفظ نمودن مناطق تاریخی این شهر، اقدام به مرمت وسیع خانه‌های تاریخی نموده است. خانه پیشه‌وران در لیست خانه‌های تاریخی معروف مشهد قرار دارد و هدف از نگهداری آن کمک به حفظ تاریخ قدیمی شهر مشهد عنوان شده است.
تا به امروز نهادهای مختلفی تلاش نموده‌اند از این بنا در برابر زمان محافظت نمایند. این خانه تابه‌حال چندین بار بازسازی شده است تا از بین نرود. سعی شده با تغییرات کلی در خانه، زندگی و معیشت افراد ساکن این خانه نیز نشان داده شود. خانه پیشه‌وران در حال حاضر پس از بازسازی و مرمت به‌صورت یک موزه درآمده است.
سعی شده در فرآیند بازسازی المان‌هایی که برای مخاطبان و بازدیدکنندگان جذابیت دارد حفظ شود ازاین‌رو به ظاهر خانه بسیار رسیدگی شده است. درواقع در حال حاضر می‌توان گفت که خانه پیشه‌وران تبدیل به موزه‌ی مردم‌شناسی شده و علاوه بر معماری کهنی که دارد، اطلاعات دیگری نیز از گذشته به مردم ارائه میکند.
خانه‌های تاریخی و بناهای قدیمی مانند یک داستان بصری، گذشته‌ی یک شهر و نحوه‌ی زندگی مردم در زمان گذشته را برای بازدیدکنندگان روایت می‌نمایند و به همین دلیل ارزش زیادی دارند. ارزش این بناها قابل تخمین نیست زیرا در صورت از بین رفتن این ساختمان‌ها نمی‌توان دوباره آن‌ها را ساخت.
در سال‌های اخیر تغییرات وسیعی در بافت شهری مشهد به وجود آمده است که آن را به شهری مدرن تبدیل کرده است. متأسفانه از تبعات منفی این تغییرات، از بین رفتن تعداد زیادی از خانه‌های تاریخی مشهد بود.
در حال حاضر تنها خانه‌های قدیمی انگشت‌شماری در شهر وجود دارد که هنوز پابرجا هستند و می‌توان از آن‌ها دیدن نمود. خانه پیشه‌وران یکی از این خانه‌هاست و نه آن‌قدر قدیمی است که دیگر جذابیتی نداشته باشد و نه آن‌قدر جدید که حس تاریخی خاصی به مخاطب القا نکند. بنابراین خانه پیشه‌وران معمولاً هر بیننده‌ای را مجذوب خود میکند.
نگاهی گذرا به برخی خدماتی که توسط مهمانداران و پرسنل تشریفات در قطارهای ۵ ستاره فدک ارائه می شود:
[stextbox id=’info’ direction=’rtl’]
- سرو غذای اصلی گرم به همراه نوشیدنیهای انتخابی
- سرو دسر
- استفاده از کاتلریهای استیل به همراه نپکین
- ارائه نوشیدنی گرم و سرد برحسب درخواست، به صورت نامحدود(چای، نسکافه)
[/stextbox]
همچنین می توانید در هر لحظه از شبانه روز برای خرید بلیط قطار فدک از صفحه اصلی سایت استفاده نمایید.
قطار فدک رمز یک سفر با کیفیت می باشد.
[stextbox id=’info’ direction=’rtl’]
در صورت نیاز می توانید با شماره زیر با ما در ارتباط باشید
[/stextbox]
