به محض اینکه پا در خانه‌های تاریخی می‌گذاری گویی که به گذشته پرتاب شده باشی، سبک زندگی زمان‌های قدیم برایت تداعی میشود. درودیواری کاه‌گلی و بوی خاک نم خورده‌ی باغچه‌ی کنار این خانه‌ها جانی تازه در رگ‌هایت می‌ریزد و نگاهت می‌دود پی حوض وسط خانه،
تابستان‌های گرمی را می‌بینی که هندوانه را درون آب‌خنک حوض می‌انداختند تا خنک شود و زمستان‌هایی در ذهنت نقش می‌بندد که سماور گوشه‌ی خانه همیشه چایی تازه‌دم داشت. چه کسی می‌داند سرگذشت اهل این خانه‌های تاریخی چه بوده و گذر زمان با آنها چه کرده است؟
روزگاری این خانه‌ها تاریخی نبودند، خانه‌ای بودند معمولی با مردمانی که در آن زندگی می‌کردند و شاید تنها ویژگی که آنها را از عموم مردم متمایز می‌کرد جاری بودن خون اشراف‌زادگی در رگ‌هایشان بود.
این روزها به هر شهری که سر بزنی به‌وفور برج‌های بلند و ساختمان‌های چندطبقه را می‌بینی که سر به فلک کشیده‌اند و مدرنیته بودن شهر را به رخ می‌کشند. خب باید حرف حق را زد، ما آدم‌های همین روز و تاریخیم.
مدرنیته خوب با گوشت و خونمان عجین شده و به‌نوعی به آپارتمان‌نشینی و چاردیواری‌های کوچک عادت کرده‌ایم. اما گاهی آدم باید از نقطه‌ی امن خودش خارج شود و ببیند دنیا چگونه می‌گذرد؟ اصلاً این گوشه از شهر چرا با همه‌جا فرق دارد؟
در این مقاله نیز گشت‌وگذار دیگری در شهر مشهد خواهیم داشت و قصد داریم خانه بلخاست را موردبررسی قرار دهیم. خانه‌ای فراموش‌شده که این روزها اخبار مرمت آن داغ است. سرفصل‌های عنوان‌شده در این مقاله عبارت‌اند از:
-
بلخاست خانه ای فراموش‌شده
-
تاریخچه خانه مسکونی بلخاست
بلخاست خانه ای فراموش‌شده
ایران کشوری با تاریخ ۲۵۰۰ ساله است و به این دلیل است که در هر گوشه‌کنارش یادگاری از تاریخ دیده میشود که البته بسیاری از آنها مورد کم‌لطفی قرار گرفته است. این روزها روزنامه را که ورق بزنی بالاخره در یک صفحه‌اش تکه خبر هولناکی را پیدا می‌کنی که در آن از تخریب خانه‌های تاریخی صحبت میشود.
اگرچه نوسازی بافت‌های قدیمی هم از واجبات هر شهری است و عدم توجه به آن ممکن است خطراتی را در پی داشته باشد، اما خراب کردن بناهای تاریخی که خاطرات روزگار گذشته را در خود دارند و تلاش شده تا به‌عنوان آثار ملی به ثبت برسند هم قدری دور از ذهن است.
مشهد نیز پر است از همین خانه‌های تاریخی زیبا و قدمتدار که گهگاه پذیرای زائری می‌شوند که چندی میهمان امام رضا بوده‌اند. خانه داروغه، خانه ملک، خانه توکلی، خانه مسکونی تفتی و غیره ازاین‌دست خانه‌ها هستند که تلاش‌های بی‌شماری برای نگهداری آنها شده و سرانجام با صرف هزینه‌ای هرچند سنگین مرمت و بازسازی شدند.
اکنون می‌توانید به این خانه‌های تاریخی سری زده و لذت قدم زدن در آنها را به خود هدیه دهید.
[irp posts=”5634″ name=”خانه اردکانی مشهد”]
دراین‌بین خانه‌هایی هم در مشهد وجود دارد که با وجود بودنشان در محلهای اعیانی و قدیمی چون چهارباغ، بازهم حرف‌هایی از تخریب آن از گوشه و کنار به گوش می‌رسد. خانه‌ای مانند کوزه کنانی، با آن شکل و شمایل دل‌نشین هم ممکن است روزی برجی شود بلند یا مرکز خرید چندطبقه‌ای در گوشه‌ای از شهر!.
تا سخن را به اینجا کشانده‌ایم، حرف از خانه ترکمن بزنیم که با همین نادیده انگاری‌ها دیگر اثری از آن باقی نمانده است. تمام کاشی‌کاری‌های خانه ترکمن، همه‌ی آب و رنگ خانه، حال مدفون‌شده در زمین است و مشتی خاک از تمام یک اثر تاریخی قدمت دار باقی‌مانده است.
مشهد همیشه به دلیل داشتن بارگاه مرد مهربانی‌ها در خود، مورد محبت مردم واقع بوده و همه‌ساله گردشگران و مسافران زیادی را به خود دیده است. چه آن زمان که نوع بافت آن به شکل محلهای و گرداگرد حرم بود، و چه امروزه که شکلی نو به خود گرفته و شاید بافت‌های قدیمی آن مهجور مانده است.
این بار سری به خانه مسکونی بلخاست زده‌ایم. برخی از اخبار حاکی از آن است که خانه مسکونی بلخاست هم، به سبب بی‌توجهی در حال از بین رفتن است. بااینکه خانه مسکونی بلخاست در سال ۱۳۸۴ در لیست آثار ملی ایران هم به ثبت رسیده است، اما بازهم درخطر تخریب قرار دارد.
این بنای تاریخی متعلق به دوره‌ی صفوی بوده و در خیابان نواب صفوی واقع‌شده است. خیابان نواب صفوی میان مردم مشهد به پایین خیابان مشهور است و زمانی جزء خیابان اصلی و بسیار مهم مشهد محسوب می‌شد، مخصوصاً قسمت انتهایی خیابان که خانه‌هایی بزرگ و پر از دارودرخت داشت.
امروزه اما کارگاه‌های متعددی که در آن منطقه ساخته‌شده سبب شده معدود خانه‌های تاریخی باقی‌مانده نیز به دست فراموشی سپرده شود.
خانه مسکونی بلخاست نیز متأسفانه در همین نقطه واقع‌شده، خانه‌ای که سبک معماری خاص خودش را دارد و سقف چوبی آن نشان می‌دهد که قدمتی چند صدساله دارد. اتاق‌های این خانه تودرتو هستند و دیوارهای آن تماماً نقش برجسته‌های رنگی دارد.
البته باید خاطرنشان کرد که در خانه مسکونی بلخاست هنوز هم زندگی می‌کنند و مالک آن این خانه را از آبا و اجداد خود به ارث برده است.
از یک سال گذشته تاکنون مالک خانه مسکونی بلخاست درخواست مرمت را داده است، حتی گفته حاضر است با هزینه‌ی شخصی خودش و زیر نظر اداره میراث فرهنگی کار تعمیرات را انجام دهد. این خواسته نه‌تنها محقق نشده که شهرداری با بی‌توجهی تمام، جلوی خانه را با ورق‌های آهنی بلند پوشانده است.
این موضوع حتی به اطلاع مالک خانه نرسیده و چندی پیش که در خانه را بازکرده‌اند با ورق‌های آهنی با ارتفاع زیاد روبرو شده‌اند که حتی جلوی دید خانه را هم گرفته بود. علاوه بر این‌ها آدرس خانه مسکونی بلخاست نیز از سرراست بودن درآمده و برای رسیدن به آن باید از کوچه‌پس‌کوچه‌هایی بگذری تا تازه به در ورودی آن برسی.
آدرس دقیق خانه مسکونی بلخاست: خیابان نواب صفوی ۱۱، کوچه کاظم ذبیحالهی، پلاک ۱۱٫
دردآور است، روزی از خیابان شارستان که می‌گذشتی خانه‌ی بلخاست را با شکوه تمام می‌دیدی که قد افراشته و قدمت منطقه را نشان می‌داد، اما حالا اگر گذرتان به خیابان شارستان بخورد با دیوارهای آهنی روبرو خواهید شد که شبانه کشیده شده‌اند و بلخاست را چون بچه یتیمی بی‌کس به محاصره‌ی خود درآورده‌اند.
تاریخچه خانه مسکونی بلخاست
خانه‌ی بلخاست که امروزه کمتر کسی آن را می‌شناسد و به سبب اینکه هنوز هم بلخاست‌ها در آن زندگی می‌کنند خانه مسکونی بلخاست نام دارد، در اواخر دوره‌ی سلطنت صفوی‌ها ساخته شد.
فردی که زمین این خانه را خرید و دستور ساخت آن را داد توتونچی نامی بود که از یهودیان معروف و متمول دوران صفوی به شمار می‌رفت. این خانه دست‌به‌دست میان یهودیان خاندان توتونچی چرخید و از پدری به پسر دیگر به ارث رسید تا اینکه فردی مسلمان به نام احمدیان یزدی این خانه را خریداری کرد.
اتفاقاً احمدیان یزدی در همان محله حجره‌ای داشت و تاجری سرشناس نیز بود، خانواده‌ی احمدیان چندین سال در این خانه زندگی کردند و درنهایت در سال ۱۳۲۰ یعنی تقریباً ۸۰ سال پیش این خانه را به علی‌اکبر بلخاست فروختند.
بعدازآن سال‌ها این خانه نام بلخاست را گرفت و تاکنون نیز به همین نام شناخته میشود. خانه‌ای که هنوز هم مأمنی است برای بازمانده‌های خاندان بلخاست که این روزها عجیب دل پرخونی دارند از بی‌توجهی شهرداری مشهد در قبال حفظ خانه‌ای چنین ارزشمند.
خانه مسکونی بلخاست اکنون به نام پسر بزرگ مرحوم بلخاست است و او سعی دارد هر طور شده بنای این خانه را حفظ کند. خاندان بلخاست ازآنجایی به این نام معروف شدند که مرحوم علی‌اکبر خان به دلیل علم و دانایی زیاد خود در شهر معروف شده بود و مردم برای کسب علم او معمولاً در مجالسش شرکت می‌کردند.
خانه مسکونی بلخاست خیلی بزرگ نیست و سرجمع ۳۷۰ مترمربع بنا دارد و قسمت شمالی آن در دوره قاجار مورد بازسازی قرارگرفته است. نوه‌ی بلخاست بزرگ که مالک خانه نیز هست با غمی آشکار می‌گوید:
«روزگاری در این خانه سروصدای زیادی بود؛ قبل از اینکه خانه‌های اطراف تخریب شوند با همسایه‌ها رفت‌وآمد داشتیم و مراسم‌های مختلف شادی در این خانه برگزار می‌شد.»
| خانه مسکونی بلخاست با زیربنای ۳۷۰ مترمربع در اواخر دوره‌ی سلطنت صفوی‌ها ساخته شد و قسمت شمالی آن در دوره قاجار مورد بازسازی قرارگرفت. |
خوشبختانه همین چند وقت پیش مرمت خانه مسکونی بلخاست تائید شده و حتی برای آن تسهیلاتی نیز در نظر گرفته شده است. پایگاه میراث فرهنگی بافت تاریخی منطقه، تأکید کرده که طرح مرمت باید در شورای فنی بررسی و تائید شود چراکه در طرح ارائه‌شده آسیب‌هایی وجود دارد که لزوم رفع آنها بسیار پراهمیت است.
علاوه بر این پس از بازسازی خانه مسکونی بلخاست مالک خانه مختار است که همچنان از آن به‌عنوان منزل مسکونی استفاده کند یا اینکه این بافت تاریخی را تبدیل به رستوران سنتی نماید یا اینکه از آن به‌عنوان اقامتگاهی سنتی بهره ببرد.
چیزی که مسلم است حفظ هویت و قدمت خانه‌های تاریخی است، اینکه زمانی به داد بافت‌های تاریخی برسیم که کاملاً از بین رفته باشند، دردی را دوا نمی‌کند. بافت‌های تاریخی مرمت و نگهداری احتیاج دارند
و سهل‌انگاری در انجام آن ممکن است پشیمانی‌هایی به بار آورد که نه‌تنها قابل جبران نیست که گاهی باعث میشود بافتی را از دست بدهیم که ممکن بود زمانی به‌عنوان هویت ملی و تاریخی کشورمان و نمادی برای اثبات هنردوستی در این مملکت باشد.
نگاهی گذرا به برخی خدماتی که توسط مهمانداران و پرسنل تشریفات در قطارهای ۵ ستاره فدک ارائه می شود:
[stextbox id=’info’ direction=’rtl’]
- سرو پیش غذا
- سرو غذای اصلی گرم به همراه نوشیدنیهای انتخابی
- سرو دسر
- استفاده از کاتلریهای استیل به همراه نپکین
[/stextbox]
همچنین می توانید در هر لحظه از شبانه روز برای خرید بلیط قطار فدک از صفحه اصلی سایت استفاده نمایید.
قطار فدک رمز یک سفر با کیفیت می باشد.
[stextbox id=’info’ direction=’rtl’]
در صورت نیاز می توانید با شماره زیر با ما در ارتباط باشید
[/stextbox]
